Hiện nay, với yêu cầu ngày càng cao của hệ thống quản trị tài chính, kế toán ngày càng thể hiện vai trò quan trọng giúp đảm bảo hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể biết được được vai trò cũng như chức năng của kiểm toán nội bộ đối doanh nghiệp. Hãy cùng Thế Giới Di Động làm rõ về kiểm toán nội bộ là gì qua bài viết này nhé!
I. Kiểm toán nội bộ là gì?
Theo hiệp hội kiểm toán nội bộ IIA (The Institute of Internal Auditor, viết tắt là “IIA”), khái niệm kiểm toán nội bộ được hiểu như sau:
“Kiểm toán nội bộ là một hoạt động đảm bảo và tư vấn độc lập, khách quan được thiết kế nhằm gia tăng giá trị và cải thiện các hoạt động của tổ chức.
Kiểm toán nội bộ giúp cho tổ chức đạt được các mục tiêu của mình bằng cách áp dụng phương pháp tiếp cận có tính nguyên tắc và hệ thống nhằm đánh giá và nâng cao hiệu quả của các quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát và quản trị.”
II. Chức năng của kiểm toán nội bộ
Chức năng của kiểm toán nội bộ còn được ví như “ngọn hải đăng” có tác dụng định hướng và soi đường cho con thuyền đi đúng hướng, nhằm đạt được mục tiêu mà doanh nghiệp mong muốn. Có 3 chức năng của kiểm toán nội bộ:
1. Chức năng kiểm toán báo cáo tài chính, tình hình kế toán
Kiểm toán nội bộ chịu trách nhiệm chính trong việc kiểm tra báo cáo tài chính hàng năm và kiểm soát kế toán của công ty. Trong đó, kiểm toán nội bộ sẽ tiến hành và kiểm soát hoạt động kinh doanh, độ tin cậy của công ty và tính chính xác của thông tin tài chính cũng như việc tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành.
2. Chức năng bảo vệ giá trị cho doanh nghiệp
Kiểm toán nội bộ là người quan sát độc lập với mục đích đảm bảo hoạt động của công ty tuân thủ luật pháp quốc gia, đạo đức kinh doanh và các tiêu chuẩn riêng của công ty. Bộ phận có nhiệm vụ phát hiện những sai sót trong hoạt động của công ty. Nói cách khác, vai trò của kiểm toán nội bộ là tư vấn, định hướng cho Hội đồng quản trị và Ban giám đốc về các vấn đề kiểm soát rủi ro.
3. Chức năng cải tiến hệ thống
Chức năng tiếp theo của kiểm toán nội bộ là giúp chủ doanh nghiệp cải thiện và khắc phục những điểm yếu trong hệ thống quản lý và quản trị doanh nghiệp. Thông qua việc phân tích, kiểm tra, giám sát các quy trình, hoạt động của các phòng ban cũng như các bộ phận trong bộ máy kinh doanh.Kiểm toán nội bộ sẽ tư vấn và đánh giá nội bộ, giúp công ty nâng cao năng suất và làm việc hiệu quả hơn. Trên thực tế, cho thấy trên toàn thế giới rằng các công ty có bộ phận kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả hơn, ít rủi ro gian lận hơn, minh bạch hơn và tăng hiệu quả kinh doanh.
III. Vai trò của kiểm toán nội bộ
Kiểm toán nội bộ ra đời và phát triển ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quá trình quản trị của các tổ chức và hỗ trợ các công ty:
– Cung cấp khả năng quản trị rủi ro, kết quả của hiệu quả quá trình, hệ thống kiểm soát nội bộ, quản trị doanh nghiệp và kế toán doanh nghiệp cho xác định và đánh giá.
– Tư vấn phát triển quy trình, tư vấn quản lý dự án mới, tư vấn và đánh giá cũng như quản lý rủi ro.
– Đảm bảo quy trình thực hiện hoạt động kiểm tra nhằm đưa ra những đánh giá khách quan về tính tuân thủ, hiệu lực và hiệu suất kiểm soát.
– Đánh giá nội bộ, báo cáo trực tiếp với Hội đồng quản trị và Ban giám đốc về tình hình tài chính, kinh doanh và các vấn đề khác của công ty. Vì vậy, hệ thống kiểm toán nội bộ của công ty phải liên tục được rà soát, cập nhật và hoàn thiện.
IV. Nguyên tắc cơ bản của kiểm toán nội bộ
1. Tính độc lập
Người thực hiện kiểm toán nội bộ không được đồng thời thực hiện các công việc của nhóm kiểm toán nội bộ. Mỗi phần của kiểm toán nội bộ phải được thực hiện độc lập. Bất kỳ sự cản trở nào trong lúc làm nhiệm vụ, báo cáo và đánh giá.
2. Tính khách quan
Khi thực hiện kiểm toán nội bộ, người thực hiện kiểm toán nội bộ phải đảm bảo tính khách quan, trung thực, chính xác và công bằng.
3. Tính hợp pháp
Nguyên tắc quan trọng nhất khi tiến hành đánh giá nội bộ là chấp hành pháp luật và sẵn sàng chịu trách nhiệm trước pháp luật và các nguyên nhân gây ra.
4. Tính bảo mật
Kiểm toán nội bộ phải duy trì tính bảo mật của thông tin thu được bằng cách tiến hành kiểm toán và không được chia sẻ hoặc tiết lộ thông tin với bất kỳ bên nào khác.
V. Công việc của một kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp
Trong một công ty, kiểm toán nội bộ thường thực hiện các công việc sau:
– Rà soát các chỉ số kinh doanh, thông số kinh doanh cho các giám đốc điều hành và giám đốc chức năng trong công ty.
– Giám sát hệ thống kiểm soát nội bộ và đề xuất cải tiến hệ thống này.
– Đánh giá nguồn lực của hệ thống kiểm soát nội bộ công ty nhằm tránh lãng phí, thất thoát ngân sách.
– Làm việc trực tiếp với kiểm toán độc lập của công ty về các vấn đề tương tự.
– Đề xuất các chính sách bảo vệ tài sản và quản lý rủi ro.
– Kiểm toán đảm bảo tuân thủ pháp luật, các quy định và chính sách hoạt động giúp công ty tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh.
– Hỗ trợ thực hiện một phần chức năng kiểm soát tài chính, chẳng hạn như xác minh chất lượng, tính chính xác và đầy đủ của thông tin và báo cáo kế toán.
VI. Kiểm toán nội bộ khác kiểm toán độc lập như thế nào?
Đối với hầu hết chúng ta, khi nói đến kiểm toán, rất khó để phân tách rõ ràng khái niệm và phạm vi của kiểm toán nội bộ. Vậy đâu là sự khác biệt giữa kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ?
– Khác nhau về đối tượng báo cáo: Kiểm toán độc lập sẽ báo cáo với cổ đông và các bên liên quan khác về hoạt động của Công ty, trong khi Kiểm toán nội bộ sẽ báo cáo với Hội đồng quản trị và các nhà quản lý cấp cao trong cơ cấu quản trị công ty.
– Khác nhau về mục tiêu: Mục tiêu của kiểm toán độc lập là tăng cường sự tin tưởng và trung thực của các cổ đông và các bên khác có liên quan đến lợi ích của công ty trong việc đưa ra ý kiến độc lập về báo cáo tài chính. Còn kiểm toán nội bộ có mục tiêu cung cấp cho Hội đồng quản trị và ban quản lý tin tưởng rằng họ có thể thực hiện các chức năng của mình trong công ty và các bên quan tâm khác thông qua đánh giá và tư vấn.
– Khác nhau về trách nhiệm: Kiểm toán độc lập không có trách nhiệm tư vấn và kiểm soát rủi ro, kiểm toán độc lập chỉ có trách nhiệm lập các báo cáo về các khía cạnh có thể ảnh hưởng đến hệ thống quản lý rủi ro của công ty. Và kiểm toán nội bộ có nhiệm vụ kiểm soát, đánh giá rủi ro, tư vấn và báo cáo về mọi rủi ro và hệ thống quản trị rủi ro của công ty.
Trên đây là vai trò, chức năng của kiểm toán nội bộ, nguyên tắc cơ bản của kiểm toán nội bộ. Đối với các công ty hiện nay, kiểm toán nội bộ đóng vai trò quan trọng trong quy trình, trong hoạt động nói chung và kế toán tài chính nói riêng.
Do đó, việc hiểu rõ các chức năng cơ bản và áp dụng đúng đắn công tác kiểm toán nội bộ sẽ giúp công việc kinh doanh của doanh nghiệp đi đúng hướng và đạt được các mục tiêu đã đề ra.